Każdy z nas, decydując się na ubezpieczenie mieszkania lub domu, pragnie wybrać najlepszą możliwą ofertę. Co to jednak oznacza w praktyce? Jakie elementy ubezpieczenia nieruchomości są kluczowe i na co zwrócić uwagę, aby ubezpieczenie spełniało swoje zadanie? Jeśli planujesz ubezpieczyć swoją nieruchomość i zastanawiasz się, co warto porównać przy analizie różnych ofert, ten artykuł pomoże Ci dokonać świadomego wyboru.

Maksymalna suma ubezpieczenia

Jednym z najważniejszych elementów, na które należy zwrócić uwagę przy wyborze ubezpieczenia, jest maksymalna suma ubezpieczenia. Oznacza ona maksymalną kwotę, jaką ubezpieczyciel wypłaci w przypadku szkody. To bardzo ważne, aby właściwie wycenić swoją nieruchomość i dobrać odpowiednią sumę ubezpieczenia. Jeśli ubezpieczymy dom lub mieszkanie na niższą kwotę, niż wynosi jego rzeczywista wartość, możemy mieć do czynienia z tzw. niedoubezpieczeniem. Oznacza to, że w przypadku szkody odszkodowanie nie pokryje pełnych kosztów naprawy lub odbudowy nieruchomości. Z drugiej strony, warto unikać nadubezpieczenia, czyli sytuacji, w której wartość nieruchomości jest znacznie niższa niż suma ubezpieczenia. W takim przypadku zapłacimy wyższą składkę, ale w razie szkody i tak otrzymamy odszkodowanie jedynie do wartości rzeczywistej nieruchomości. Kluczowe jest zatem odpowiednie oszacowanie wartości majątku, tak aby suma ubezpieczenia była jak najbardziej zbliżona do rzeczywistej wartości domu lub mieszkania.

Państwo, jak każdy podmiot gospodarczy dokonuje wyboru przed podjęciem decyzji. Jest więc ona z jednej strony wyrazem preferencji indywidualnych jednostek składających się na dane społeczeństwo, z drugiej strony zaś sposobu w jaki się dokonuje tych preferencji. Logicznym jej dopełnieniem jest sytuacja, zarezerwowania sobie przez państwo pewnego obszaru decyzyjnego nie objętego koniecznością liczenia się z opinią społeczeństwa – przynajmniej w pewnym przedziale czasu. Oznacza to jednocześnie, że w takim przypadku preferencje indywidualne, które są sprzeczne z wolą państwa automatycznie tracą rację bytu.
Problematyka ta w teorii ekonomii lokowana jest w obszarze decyzji społecznych. Jedną z dróg jej rozwiązania są próby wykorzystania do tego celu mechanizmu przejścia od preferencji indywidualnych do preferencji zbiorowych. Ta koncepcja natrafiła jednak na dwa poważne ograniczenia. Pierwszym jest konieczność dysponowania przez jednostki odpowiednią metodą sprowadzania użyteczności i niekorzyści towarzyszących różnym sytuacjom do porównywalności. Drugim ograniczeniem zaś jest to, aby funkcje użyteczności różnych jednostek były jednakowe lub różnica między preferowanymi celami pozwalała na ich kwantyfikację. W praktyce jednoczesne spełnienie tych warunków okazuje się niemożliwe, co oznacza jednocześnie, że agregacja preferencji indywidualnych w celu ustalenia użyteczności społecznej jest niemożliwa.
Zagadnienie to starali się rozwiązać V.Pareto i K.Arrow, każdy jednak z innego punktu widzenia. V.Pareto (), dążąc do uniknięcia wskazanych sprzeczności, sugerował aby państwo odstąpiło od prób zmiany strat jednych na zyski innych i oparło decyzję społecznie optymalną na zasadzie poprawy sytuacji choć jednej jednostki przy niepogarszaniu pozostałych. Tezę tą zakwestionował K.Arrow wykazując, że w społeczeństwie nie występuje jednomyślność. Sformułował on teoremat wątpliwości co do możliwości racjonalnego wyboru społecznego. Jego istotą jest nierozwiązywalność sytuacji w której trzy jednostki mają do wyboru rozwiązanie A, B i C. Jeśli bowiem większość obywateli woli rozwiązanie A niż rozwiązanie B, a B bardziej niż C, to wcale nie musi to oznaczać, że jednostki te mając do wyboru pomiędzy A i C wypowiedzą się za A. K.Arrow uważa, że żaden system głosowania nie pozwala przejść w sposób zadawalający od preferencji indywidualnych do społecznych.
Mimo to zainteresowanie przejściem od preferencji indywidualnych do preferencji społecznych budzi ciągle zainteresowanie ekonomistów. Współcześnie odzwierciedlają to dociekania w obszarze wielu nurtów teorii wyboru społecznego (public choice), zwłaszcza w teoriach; rynku politycznego, biurokracji i asymetrii.

Odpaństwowienie gospodarki i życia społecznego
Procesy powrotu gospodarki planowej do gospodarki rynkowej odbywają się nie w formie jednorazowego aktu, lecz jako skomplikowane procesy transformacyjne odtwarzające instytucje, więzi społeczne i metody regulacyjne niezbędne do sprawnego funkcjonowania gospodarki. Stanowią je procesy: przekształceń własnościowych; dereglamentacji oraz deetatyzacji.

Model regulowanej gospodarki rynkowej lub interwencjonizmu państwowego wywodzi się z tradycji keynesowskiej. Opiera się na założeniu zawodności mechanizmów rynkowych i wolnej konkurencji w niektórych dziedzinach o istotnym znaczeniu dla społeczeństwa. Nie podważa on jednak roli rynku w ogóle, a w szczególności nie kwestionuje jego wyższości pod względem zdolności do zapewnienia najwyższej efektywności gospodarowania w skali mikro, ale usiłuje eliminować jego najbardziej ewidentne słabości.
Zdaniem przedstawicieli tego kierunku gospodarka rynkowa obok swych wielkich zalet nie daje pełnej racjonalności w skali makro, gdyż:
rynek zawodzi na wielu ważnych obszarach życia społecznego, przede wszystkim w zakresie sprawiedliwości społecznej rozumianej nie jako egalitaryzm podziału, ale jako równość szans;
rynek masowo i nieustannie wytwarza bezrobocie, co jest jego zasadniczą wadą, a więc źle wykorzystuje zasoby gospodarki;
rynek prowadzi do wahań koniunkturalnych, często o bardzo poważnych następstwach, zawodzi zwłaszcza w dziedzinie stabilności gospodarki;
rynek w zakresie tzw. dóbr publicznych nie osiąga tego, co potrzebne społeczeństwu, a więc zawodzi także jeśli chodzi o strukturę produkcji;
rynek nie potrafi rozwiązać problemów ekologicznych.

Ekonomiczne funkcje państwa w gospodarce rynkowej
Te niepowodzenia mechanizmu rynkowego skłoniły do poszukiwania mechanizmów korygujących je. Zostały one dostrzeżone w działaniach państwa (jako super podmiotu gospodarczego), który wobec innych podmiotów może zachowywać się interwencyjne pełniąc takie funkcje, jak: alokacyjna, redystrybucyjna i stabilizacyjna. Do dziedzin wymagających interwencji państwa zalicza się między innymi: ochronę środowiska; pobudzanie i sterowanie badaniami naukowymi i pracami wdrożeniowymi zapewnianie bieżącej równowagi makroekonomicznej kraju i przeciwdziałanie żywiołowym wahaniom cyklicznym i dekoniunkturze; regulacje stosunków na rynku pracy i przeciwdziałanie bezrobociu; ochronę grup najsłabszych ekonomicznie; dostosowanie gospodarki do przyszłości w perspektywie średnio i długookresowej; tworzenie szeroko rozumianej infrastruktury społecznej i technicznej, gdyż jest ona z natury “nierynkowa”; działania na rzecz bhp; stymulowanie rozwoju i ochrona rolnictwa (gdyż stanowi ono nie tylko dział produkcji materialnej ale również określoną formację kulturową i społeczną); pobudzanie twórczości kulturalnej; upowszechnianie wiedzy przez system szkolnictwa podstawowego i wyższego; kształtowanie ładu przestrzennego; oddziaływanie na strukturę gospodarki pod kątem wymogów konkurencyjności wymogów postępu naukowo-technicznego; kształtowania bilansu płatniczego i stosunków z zagranicą oraz bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa.

Funkcja alokacyjna
Współczesna gospodarka jest gospodarką o niedoskonałej konkurencji. W tych warunkach, alokacja rzadkich zasobów między alternatywne sposoby ich wykorzystania nie zapewnia ukształtowania się takiej struktury produkcji, która odpowiadałaby optimum społecznemu. Osiągnięciu tych zamierzeń sprzyja natomiast interwencja państwa będąca wyrazem funkcji alokacyjnej. Najczęściej dotyczy ona problemu dóbr publicznych, konsekwencji decyzji ekonomicznych (czyli tzw. efektu zewnętrznego), konkurencji oraz wad strukturalnych.
Dobra i usługi na ogół są konsumowane indywidualnie. Niekiedy jednak mamy do czynienia z tzw. dobrami publicznymi, których konsumowanie przez jedną jednostkę nie oznacza, że inni nie mogą korzystać z nich w tym samym czasie, przy jednoczesnym wystąpieniu sytuacji braku praktycznej możliwości wykluczenia z konsumpcji tych jednostek, które nie zechcą respektować zasady odpłatności. Cechy te są wyrazem tendencji oferowania konsumpcji tych dóbr za pośrednictwem instytucji państwowej. Za takie dobra i usługi uznaje się: budowę dróg publicznych, utrzymanie parków, oświetlenia publiczne, utrzymanie bezpieczeństwa publicznego, obronę narodową i inne. Ich specyfiką w odniesieniu do większości ich rodzajów jest to, iż nie muszą one wiązać się z bezpośrednim zaangażowaniem produkcyjnym ze strony państwa. Obecnie w coraz większym zakresie konsumpcja dóbr publicznych dostarczanych przez państwo ulega w odniesieniu do większości jej rodzajów wyraźnemu ograniczeniu. Są one świadczone często przez przedsiębiorstwa prywatne i konsumowane odpłatnie (np. korzystanie z autostrad).
Przejawem funkcji alokacyjnej państwa jest jego oddziaływanie na konsekwencje (negatywne lub pozytywne) decyzji ekonomicznych jednych jednostek lub przedsiębiorstw na sytuację innych, bez kompensowania tego wpływu poziomem cen. Uruchamiana jest ona wtedy gdy efekty zewnętrzne działania poszczególnych podmiotów gospodarczych (na przykład zanieczyszczających środowisko naturalne) mają wpływ na interesy osób trzecich (co zwykle wyraża się negatywnym wpływem na realizowane przez nich procesy gospodarowania) bez uwzględniania tego faktu w rachunku ekonomicznym.
Zjawisko efektów zewnętrznych stanowi uzasadnienie do rozszerzenia tych funkcji państwa, które mają na celu zanik lub ograniczenie występowania jego negatywnych skutków . Nie oznacza to jednak absolutnej konieczności ograniczania działania mechanizmu rynkowego który prowadzi do powstawania licznych form efektów zewnętrznych. Reakcja państwa na niedoskonałość rynku jest koniecznością, nie może być ona również mechanicznym odruchem, a jej forma nie może być pozbawiona znaczenia ekonomicznego i przekonywującego uzasadnienia gospodarczego. W ślad za tym, coraz więcej doświadczeń potwierdza argumentację na rzecz rozwiązań zmierzających do rozszerzenia zasięgu rachunku rynkowego w obszar decyzji dotyczących efektów zewnętrznych w oparciu o argumenty skuteczności efektywności ekonomiczno-społecznej.
Kolejny przejaw funkcjonowania funkcji alokacyjnej państwa związany jest z konkurencją na rynku, a głównie z jej brakiem. Rzeczywistość gospodarcza współczesnego świata dowodzi ciągłego podejmowania prób tworzenia podstaw monopolu wraz z negatywnymi jej skutkami. Zalicza się do nich przede wszystkim: niepełne wykorzystanie zdolności wytwórczych, hamowanie produkcji, zwolnienie tempa rozwoju gospodarczego; przyspieszanie procesów inflacyjnych (za przyczyną kształtowania cen monopolowych); hamowania postępu technicznego: deformowania danych do rachunku ekonomicznego; narzucanie niekiedy warunków transakcji będących zaprzeczeniem “uczciwej konkurencji”. W tradycyjnym ujęciu – które obecnie spotyka się z krytyką – przezwyciężenie tych zagrożeń widziano w nacjonalizacji lub poddaniu danej dziedziny przemysłu, handlu i usług kontroli prawnej (ustawy antymonopolowe, regulacja instytucjonalna, itp.). W praktyce jednak przypadki absolutnej monopolizacji są rzadkie, gdyż same struktury monopolizacyjne – jeśli nie istnieją bariery tworzone przez regulacje prawno-administracyjne – nie zawsze pozwalają na ustanowienie cen monopolowych ze względu na reakcję konsumentów oraz groźbę pojawienia się nowych konkurentów.
Współcześnie najczęściej sposobem reakcji na niedostatki konkurencji staje się: rozluźnienie systemu protekcjonizmu wobec producentów krajowych oraz rezygnacja z wielu form regulacji prawnej.
Z realizacją funkcji alokacyjnej wiążą się istniejące wady strukturalne gospodarki narodowej. Ujawnia się ona jako interwencyjne oddziaływanie państwa na proces przekształceń strukturalnych gospodarki, poprzez mniej lub bardziej arbitralną ingerencję w zakresie celów rozwoju gospodarczego oraz narzędzi ich realizacji.

Funkcja redystrybucyjna
Ważną funkcją pełnioną przez państwo jest funkcja redystrybucyjna. Sprowadza się ona do wpływu państwa na zmiany proporcji podziału dochodów, jakie wynikałyby z zasad mechanizmu rynkowego. Zmierza ona do złagodzenia nierówności w poziomie życia społeczeństwa. Przyjmuje ona postać interwencji w fazie pierwotnego podziału dochodu narodowego (np. przez ustalenie płacy minimalnej) lub wtórnego podziału (jako transfery dochodowe w formie opodatkowania i składek na ubezpieczenie społeczne. Redystrybucja dokonywana jest w oparciu o system podatkowy, wydatki z budżetu oraz oddziaływanie na system cen (np. kontrola czynszów, kontrola cen gwarantowanych dla rolników).

System gospodarki rynkowej nie jest systemem jednorodnym, bowiem gospodarka rynkowa może występować w różnorodnych postaciach. Ich wyróżnikiem jest stosunek do roli rynku i roli państwa w gospodarce, prowadzący w istocie z jednej strony do określenia skali swobody decyzyjnej, z drugiej zaś do określenia zakresu interwencji państwa. Role te dają się ukazać poprzez odwołanie się do dwóch przeciwstawnych modeli:
Modelu ?samoregulacyjnej gospodarki rynkowej” nazywanego także gospodarką wolnorynkową. Z założenia eliminuje on jakikolwiek interwencjonizm państwa. Zwolennicy tego modelu uważają, że wszelkie włączanie państwa w procesy gospodarcze zakłóca tylko warunki konkurencji i w ostatecznym rozrachunku raczej jej szkodzi, bowiem utrudnia żywiołowe działanie mechanizmów rynkowych.
Modelu gospodarki rynkowej z interwencjonizmem państwowym, zwany także ” regulowaną gospodarką rynkową”, czy też systemem parametrycznym. Zarządzanie w nim jest realizowane głównie za pomocą parametrów finansowych.
Mając na uwadze taki podział wyjaśnienie roli rynku i roli państwa w gospodarce wymaga odrębnego potraktowania.
Przedstawiony podział w praktyce jednak nie występuje. Rzeczywistość gospodarcza współczesnego świata jest bardziej skomplikowana. Ujawnia ona najczęściej formy mieszane pod względem skali i poziomu oddziaływania rynku i państwa na funkcjonowanie gospodarki. Ważnym w tym względzie wydaje się dostrzeżenie najważniejszych metod, sposobów i instrumentów realizacji procesów gospodarczych. Oznacza to potrzebę odwołania się do polityki gospodarczej państwa, a zwłaszcza do polityki finansowej.

Rola rynku w gospodarce
Rynek będąc różnie definiowany – na co zwrócono już uwagę bo jako ogół sprzedających i kupujących oraz całokształt więzi ekonomicznych między nimi, czy też miejsce, w którym kupuje się towary i usługi, z punktu widzenia roli jaką pełni w gospodarce, może być doskonałym lub niedoskonałym. Doskonałym jest on wtedy gdy istnieje wielu sprzedawców i nabywców, gdy każdy kupujący może nabyć towar od każdego sprzedającego i na odwrót, gdy panuje wolna konkurencja oraz zasada kierowania się maksymalizacją zysku. Rynek jest zaś niedoskonałym, gdy istnieje ograniczona liczba kupujących bądź sprzedających oraz gdy między nimi istnieje zmowa. Oznacza to, iż zakres gospodarki rynkowej może być różny pod względem skuteczności działania mechanizmu rynkowego.
Model samoregulacyjny lub wolnorynkowy wychodzi natomiast z założenia, że rynek i jego mechanizmy prowadzą same do rozwiązywania wszystkich problemów rozwojowych, a więc należy dążyć do stworzenia pełnej swobody jego działania. Dopuszcza on występowanie bardzo różne formy konkurencji między sprzedającymi. W przypadku towarów, które nie bardzo dają się różnicować pod względem jakości, formy estetycznej itp., dominuje konkurencja cenowa. Natomiast w przypadku towarów (i usług) dających się wyraźnie różnicować, dochodzi do różnych form konkurencji pozacenowej. Konkurencja pozacenowa obejmuje problematykę jakości, formy zewnętrznej (stylu), warunków sprzedaży, warunków serwisu, gwarancji itp. Jego istotą jest dążenie do eliminacji państwa z gospodarki i ograniczenia jego roli wyłącznie do tworzenia infrastruktury ułatwiającej działalność prywatnych podmiotów gospodarczych i rozwój wolnej konkurencji.
Konstrukcja modelu samoregulacyjnego opiera się na następujących zasadach:
prowadzenia polityki twardego finansowania budżetowego i nie dopuszczenie do deficytu budżetowego;
przestrzegania kontroli ilości podaży pieniądza w obiegu i niedopuszczenie do utraty kontroli nad procesami inflacyjnymi;
pełnego otwarcia na świat i usunięcia wszelkich barier handlowych;
unikania nadmiernego opodatkowania;
unikania nadmiernego subsydiowania i stosowania zachęt podatkowych dla sektora prywatnego;
niedopuszczenia do silnej pozycji związków zawodowych i powstawania przywilejów grupowych;
wyeliminowania wszelkiej kontroli cen;
unikania jakichkolwiek interwencji rynkowych naruszających wolną konkurencję;
eliminacji przedsiębiorstw państwowych;
unikania niejasnych granic między działalnością publiczną i prywatną.
Zasady te odpowiadają założeniem tzw. modelu rynku doskonale konkurencyjnego, na którym w wyniku istnienia ściśle określonych warunków, żaden z pojedynczych producentów nie jest w stanie wpłynąć na cenę przez zmianę wielkości produkcji, zaś żaden z nabywców nie ma wpływu na cenę przez zmianę rozmiarów zakupu. Zakłada on bowiem występowanie dużej liczby sprzedawców, idealną podzielność czynników produkcji, produkcję dóbr o charakterze standardowym bez możliwości ich znacznego różnicowania oraz racjonalne zachowania się producentów i konsumentów. W takich warunkach ceny są określane przez rynek, czyli przez popyt i podaż, a jego uczestnicy muszą się do nich dostosować. W praktyce jednak sytuacja doskonalej konkurencji jest trudna do osiągnięcia.
W rzeczywistości mamy więc najczęściej do czynienia ze zjawiskiem konkurencji niedoskonałej, uwzględniającej występowanie drobnych, średnich i dużych producentów o różnych typach własności i różnych możliwościach wpływania na zmianę ceny rynkowej. Jeszcze bardziej odbiegającą od konkurencji doskonalej jest konkurencja monopolistyczna, w której występuje jeden lub kilku wielkich producentów mających znaczny wpływ na warunki produkcji i zbytu określonych dóbr i usług. monopolista może występować po stronie nabywców (monopson), dyktując producentowi korzystne dla siebie warunki sprzedaży.