.:: Deklaracje e-PIT w 2023 roku ::.
Najpopularniejsze sposoby rozliczenia e-PIT
Rok 2023 przynosi ze sobą wiele zmian w prawie podatkowym. W związku z tym podatnicy mogą spodziewać się wyraźnej różnicy rozliczając e-PITy online w porównaniu do ubiegłych lat. Wynika to między innymi ze zmian wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu. Projekt skupia się na tym, by walczyć z efektami pandemii, które dotknęły wielu Polaków w postaci finansowych strat, oraz na rozwoju infrastruktury.
Skutkiem ubocznym epidemii jest uzmysłowienie sobie, że w wielu przypadkach fizyczna obecność nie jest niezbędna do efektywnego działania co niektórych procesów. Kiedy niewychodzenie z domu było jednym ze sposobów na zatrzymanie rozwoju epidemii, koniecznym było umożliwienie załatwienia wielu spraw wyłącznie przez internet. Praca zdalna była koniecznością, a teraz, nawet po zakończeniu pandemii, wielu pracodawców pozostało przy hybrydowym trybie nawet, gdy nie jest to już konieczne ze względów profilaktycznych.
Niejedną sprawę urzędową można także załatwić całkowicie bez opuszczania domu. W 2019 roku ministerstwo finansów udostępniło do użytku publicznego program do rozliczenia twój e-PIT, z którego mogą skorzystać podatnicy chcący uniknąć wypełniania papierowych druczków. Warto jednak zaznaczyć, że na rynku działało już od około dziesięciu lat wiele innych programów rozliczających ePITy. Jeśli szukasz najlepszego sposobu jak rozliczyć PIT przez internet, warto rozważyć plusy i minusy każdego z nich. Korzystając ze strony podatki gov pl, który oferuje usługę e urząd skarbowy, plusem jest fakt, że nie musisz wprowadzać danych zarobkowych samodzielnie gdy rozliczasz PIT 37 i 38. Dane te są już zarejestrowane na twoim koncie w usłudze e podatki. Korzystając z tej opcji, należy jednak pamiętać, że rządowy program jest jednym z młodszych spośród wszystkich dostępnych i, co za tym idzie, mniej czasu zostało poświęcone na dopracowanie jego funkcjonowania. Korzysta z niego wiele podatników i obraca duża ilością danych – tym większe ryzyko na pojawienie się niedopatrzeń czy błędów. Zautomatyzowanie procesu zamyka też możliwość wprowadzenia bieżących poprawek, jeśli jakieś byłyby konieczne, i wymaga czujności podczas wprowadzania ulg, do których jesteśmy uprawnieni – program nam o nich nie przypomina i łatwo je nieświadomie ominąć.
Jeśli wolisz polegać na bardziej sprawdzonych metodach, by złożyć twój e-PIT – rozliczenie w którymś z działających już od wielu programów może być rozwiązaniem dla ciebie. Bezpłatne programy, takie jak PITax.pl, poświęciły już ponad 10 lat na doskonalenie swojego działania i zoptymalizowanie procesu rozliczenia tak, by był on jak najbardziej przystępny i przejrzysty dla podatnika. Przykładają też starań, by zeznanie podatkowe było jak najkorzystniejsze dla rozliczającego.
Czytaj Więcej… »
Kategoria: Gospodarka Narodowa
.:: Egzemplifikacja Rachunku Narodowego ::.
W polskiej rzeczywistości gospodarczej w ślad za procesami transformacji ustrojowej dokonano również zmiany prowadzonych rachunków narodowych. Rangę podstawowego i odpowiadającego gospodarce rynkowej pełnić zaczął system SNA. Rachunkowość społeczną realizowaną według tego systemu daje się podzielić na dwa segmenty. Pierwszy tworzą rachunki w układzie sektorów instytucjonalnych, drugi natomiast rachunki według rodzajów działalności.
Rozróżnienie między sektorami opiera się o kryterium celów ekonomicznej, funkcji jakie pełnią w procesie produkcji oraz typów zachowań charakterystycznych dla różnych podmiotów gospodarczych. Jeśli za kryterium przynależności podmiotu gospodarczego do sektora instytucjonalnego przyjąć funkcję uważaną za wiodącą dla zachowań gospodarczych podmiotu oraz cel jakiemu on służy, wyróżnia się sześć sektorów instytucjonalnych, a mianowicie: sektor przedsiębiorstw, sektor instytucji finansowych i ubezpieczeniowych, sektor rządowy i samorządowy, sektor gospodarstw domowych, sektor instytucji niezyskownych oraz zagranicę.
Analiza udziału poszczególnych sektorów instytucjonalnych w tworzeniu PKB dowodzi, że największy udział ma sektor przedsiębiorstw i sektor gospodarstw domowych. W dalszej kolejności plasuje się sektor rządowy i samorządowy oraz zagranica. Znikomy jest natomiast udział sektora finansowego i ubezpieczeń społecznych. Najmniejszy zaś sektora instytucji niezyskownych. Udziały te wraz z postępem w prowadzaniu mechanizmów rynkowych i poszerzaniem instytucji im odpowiadających ulegają zmianom.
śledząc zaś tworzenie i podział PKB zauważalna staje się rzeczywista struktura jego poszczególnych elementów . Ponieważ jest on różnicą pomiędzy wartością globalną wyrobów i usług a wartością zużycia pośredniego, punktem wyjścia analizy tworzenia PKB jest wartość globalna wyrobów i usług. Wartość globalna stanowi ona sumę wszystkich wartości (rynkowych i nierynkowych) wytworzonych w danym okresie w całej gospodarce narodowej.
Wartość globalna wyrobów i usług rynkowych obejmuje : przychody ze sprzedaży wyrobów i usług własnej produkcji; marżę handlową wynik z pozostałej sprzedaży (stanowiącej różnicę między wartością sprzedaży składników majątkowych a kosztami sprzedaży tych składników wartość globalną usług, instytucji finansowych i ubezpieczeniowych.
Natomiast wartość globalna usług nierynkowych obejmuje wartość: robót indywidualnego budownictwa wykonywanego; pozyskanie surowców budowlanych pochodzenia miejscowego; usług transportowych świadczonych przez indywidualnych rolników; skupu od ludności płodów runa leśnego oraz odpadów użytkowych.
Elementem określającym wielkość PKB oprócz wartości globalnej jest zużycie pośrednie. Kategoria ta obejmuje wartość wyrobów i usług (krajowych i z importu) zużytych w badanym okresie na cele bieżącej działalności gospodarczej. Składa się na nie: zużycie materiałów (łącznie z paliwami) i energii obcej, zużycie usług obcych, wydatków na podróże służbowe i pozostałe zużycie (np. koszty: reklamy, reprezentacyjne, czynsze, dzierżawa).
Porównanie wielkości PKB z wielkością wartości globalnej wskazuje, że stanowi on wartościowo niewiele ponad połowę jej wielkości. W procesie podziału PKB wyróżnić trzeba jego etap pierwotny, wtórny i ostateczny.
Podział pierwotny PKB obejmuje:
wynagrodzenia brutto i inne koszty pracownice tj. ubezpieczenia społeczne, świadczenia dla pracowników z funduszu socjalnego i mieszkaniowego tworzonych z odpisów w ciężar kosztów jednostek (podmiotów) gospodarki narodowej; oraz inne szacunkowo ustalone koszty (np. wypłaty z tytułu wynalazczości);
podatki związane z produkcją, to jest podatek obrotowy i rolny (podatek VAT od wartości dodanej), podatek od nieruchomości od środków transportu, pozostałe podatki łącznie z opłatami skarbowymi);
dotacje przedmiotowe i inne zwiększenia przychodów;
nadwyżkę operacyjną brutto (obliczaną przez odjęcie od PKB wynagrodzeń brutto i innych kosztów pracowniczych oraz podatków związanych z produkcją a dodanie dotacji przedmiotowych i innych zwiększeń.
W podziale ostatecznym PKB wykorzystywany jest na spożycie(prywatne i zbiorowe) wyrobów i usług oraz na akumulację.
Spożycie prywatne – to spożycie indywidualne gospodarstw domowych (ludności) opłacone z dochodów osobistych, obejmujące wydatki poniesione przez ludność na zakup wyrobów i usług, wartość spożycia naturalnego (samo zaopatrzenie) produktów rolnych pochodzących z własnej produkcji, wartość usług mieszkaniowych…itd.).
Z kolei spożycie zbiorowe – obejmuje wydatki instytucji rządowych i samorządowych na finansowanie wyrobów i usług nierynkowych, których odbiorcą jest społeczeństwo. Składa się na nie spożycie z funduszów społecznych – które stanowi wartość wyrobów i usług nierynkowych przekazywanych nieodpłatnie, finansowanych z funduszów świadczeń społecznych na rzecz ludności (wlicza się do nich wartość usług oświaty, wychowania, ochrony zdrowia, itp.) spożycie ogólnospołeczne – obejmujące spożycie wyrobów i usług nierynkowych, które nie posiadają konkretnych indywidualnych odbiorców (obejmuje one nakłady na działalność naukowo-badawczą, na administracje, wymiar sprawiedliwości, MON, bezpieczeństwo publiczne, itp.).
Akumulacja natomiast obejmuje: wartość nakładów na tworzenie majątku trwałego brutto oraz wartość przyrostu rzeczowych środków obrotowych. Nakładami na tworzenie majątku trwałego brutto – są tylko te nakłady, które zwiększają wartość majątku trwałego (bez ujmowania nakładów będących pierwszym wyposażeniem inwestycyjnym). Stanowią one sumę wartości: nakładów inwestycyjnych na środki trwałe, nakłady na remonty i modernizację, oraz przyrost stada podstawowego. Natomiast wartość przyrostu rzeczowych środków obrotowych – obejmuje wartość przyrostu zapasów materiałów produkcji nie zakończonej, wyrobów gotowych, towarów oraz rozliczeń międzynarodowych, a w rolnictwie wartość przyrostu produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz stada podstawowego.
Różnicę między wartością PKB a jej wykorzystaniem w kraju stanowi saldo handlu zagranicznego i sumy niezbilansowane.
Saldem handlu zagranicznego jest nadwyżka EX nad IM lub IM nad EX w zakresie wymiany towarów i usług z zagranicą (w warunkach franco granica polska).
Pozycja zaś sum niezbilansowanych wynika z niedokładności danych sprawozdawczych i szacunków, a także z rozbieżności w stosowanych jednostkach kwalifikacyjnych przyjętego zakresu definicji poszczególnych kategorii. Wielkość tej pozycji oscyluje w granicach 1% PKB.
Określenie efektywności funkcjonowania gospodarki narodowej wymaga odwołania się do analizy rachunków narodowych, przez który rozumie się system pomiaru wielkości dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w danym czasie. Istotą jego jest dostarczenie logicznego i wewnętrznie spójnego zestawu definicji i mierników wytworzonej w danym kraju produkcji i usług, dzięki którym można byłoby ocenić stan całej gospodarki.
Bazą metodologiczną analizy rachunków narodowych jest cały szereg wzajemnie powiązanych kategorii ekonomicznych, takich jak: produkt narodowy brutto (PNB); produkt krajowy brutto (PKB); produkt narodowy netto (PNN); dochód narodowy; oraz wskaźnik dobrobytu ekonomicznego.
W przeszłości w okresie gospodarki planowej rachunki narodowe prowadzone były według metodologii MPS (Material Product System). Obecnie podstawą systemu rachunkowości społecznej jest filozofia SNA (System of National Accounts).
Podstawowymi miernikami rachunkowości społecznej są: produkt krajowy brutto (PKB); produkt narodowy brutto (PNB); produkt narodowy netto (PNN); dochód narodowy (DN) oraz wskaźnik dobrobytu ekonomicznego (DEN).
Zrozumienie istoty rachunku narodowego ściśle związana jest z funkcjonalną stroną systemu gospodarki narodowej – zwłaszcza zaś uwzględnienia w niej – oprócz gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz jednostek organizacyjnych aparatu państwa, także związków z otoczeniem zewnętrznym, tj. z zagranicą. Za podstawę ujawnienia istoty rachunku narodowego w tej sytuacji przyjąć można model ruchu okrężnego reprodukcji społecznej otwartej gospodarki rynkowej, to jest model składający się z takich elementów, jak: przedsiębiorstwa – państwo – gospodarstwa domowe – zagranica.
Ważną kwestią – z punktu widzenia zrozumienia istoty rachunków narodowych – jest ich egzemplifikacja w polskiej gospodarce. Pomocnym w tym względzie jest podejście obrazujące
wartość globalną wyrobów i usług rynkowych, zużycie pośrednie, produkt krajowy brutto (PKB) i jego podział na spożycie (prywatne i zbiorowe) wyrobów i usług oraz na akumulację.
Kategoria: Gospodarka Narodowa
.:: Funkcjonowanie Gospodarki Narodowej ::.
Funkcjonowanie gospodarki narodowej w warunkach gospodarki rynkowej zależne jest zarówno od jej elementów strukturalnych jak i od działalności gospodarczej społeczeństwa – które to w istocie pozwalają postrzegać gospodarkę narodową, jako system gospodarczy, w którym można wyróżnić podsystem realny (sferę realną) i podsystem regulacji (sferę regulacji).
Sferę realną stanowi materialna baza produkcji gospodarki narodowej wraz z zasobami naturalnymi i wytworzonymi dobrami produkcyjnymi i konsumpcyjnymi oraz ludność i zmiany w jej strukturze.
Sferę regulacji tworzą zaś oddziaływania ludzi w roli producentów, przedstawicieli władzy, zasady podziału, zmiany konsumpcji, reguły prawne i normy społeczne wiążące procesy gospodarcze. Jest ona w swej istocie sposobem funkcjonowania gospodarki narodowej. W ramach sfery regulacyjnej wyróżniamy mechanizm makroregulacji i mechanizm mikroregulacji. Mechanizm makroregulacji obejmuje wzajemne oddziaływania regulacyjne zachodzące między organizacjami gospodarczymi oraz pomiędzy państwem, a podmiotami gospodarczymi. Są one zróżnicowane w zależności od przyjętych rozwiązań porządku prawnego oraz ładu (ustroju) politycznego kraju.
Wszystkie te składniki systemu gospodarczego – zarówno podsystem realny jak i regulacji – podlegają ciągłemu procesowi przekształceń pod wpływem przepływów informacyjno-decyzyjnych, czyli regulatorów ekonomicznych i administracyjnych zawierających określoną treść w postaci opisu, zachęty do działania, polecenia, nakazu, zakazu, limitu, itp. Są one rezultatem działań regulacyjnych uczestników gospodarowania: gospodarstw domowych (konsumentów),przedsiębiorstw (pracowników) i ośrodków władzy państwowej. Działania te nie mają jednak charakteru jednokierunkowego. Są one wynikiem interakcji między ośrodkiem regulującym, a układem regulowanym, który zawsze stara się wpływać na ośrodek regulujący w celu wymuszenia korzystnych dla siebie oddziaływań regulacyjnych.
Pomocnym w analizowaniu procesu funkcjonowania gospodarki narodowej jest uproszczony obraz (model) gospodarki rynkowej, opierający się na następujących założeniach:
po pierwsze – dotyczy on gospodarki rynkowej w warunkach kapitalizmu, tzn. w warunkach takiego systemu, gdzie większość zasobów stanowi własność prywatną;
po drugie – gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów gospodarczych (gospodarstw domowych i przedsiębiorstw);
po trzecie – rynek dzieli się na : rynek dóbr (konsumpcyjnych i kapitałowych) oraz na rynek zasobów ;
po czwarte – pomiędzy podmiotami gospodarczymi istnieją określone współzależności.
Funkcjonowanie gospodarki narodowej w takim układzie sprowadza się do określonych zachowań gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, wyrażających się przede wszystkim w podejmowanych przez nich decyzjach gospodarczych.
Gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa spotykają się na dwóch rynkach (dóbr i zasobów) gdzie dokonują transakcji handlowych – aktów kupna i sprzedaży. Gospodarstwa domowe są właścicielami zasobów, które oferują na rynku przedsiębiorstwom. Sprzedają one usługi pracy (kapitału ludzkiego), usługi zasobów naturalnych (np. ziemi), a także stawiają do wykorzystania swoje oszczędności (kapitał finansowy). Poszczególne zasoby gospodarstw domowych, których usługi oferowane przedsiębiorstwom są dla nich niezbędne jako czynniki produkcji. Na rynku zasobów sprzedającymi są gospodarstwa domowe, natomiast kupującymi przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwa natomiast sprzedają wyprodukowane dobra gospodarstwom domowym. Transakcje kupna i sprzedaży odbywają się na rynku dóbr i dotyczą zarówno dóbr konsumpcyjnych jak i kapitałowych (inwestycyjnych).
Sprzedaż i zakup zasobów, a następnie sprzedaż i zakup dóbr są rzeczowymi strumieniami gospodarki rynkowej. Przepływowi strumienia zasobów i dóbr towarzyszą strumienie pieniężne skierowane w przeciwnym kierunku. Przy czym przez zasób rozumieć należy określoną ilość produktów, pieniędzy, pracowników, itp. w danym momencie czasu, a przez strumień zasoby z uwzględnieniem czynnika czasu. Zasób jako pojęcie ma więc charakter statyczny, a strumień charakter dynamiczny. Oznacza to, że analizując poszczególne elementy rynku (popyt, podaż) należy koniecznie określić jakiego okresu ta analiza dotyczy.
Model funkcjonowania gospodarki rynkowej
Gospodarka narodowa jest systemem gospodarczym rozpatrywanym w skali makroekonomicznej. Jest ona z jednej strony względnie odosobnionym makrosystem (lub podsystem) społecznym, z drugiej zaś jako całokształtem zabiegów i działalności prowadzonej w danym kraju.
Będąc systemem względnie odosobnionym jest ona jednocześnie częścią większego systemu, jakim jest społeczeństwo. Charakteryzują ją przede wszystkim problemy (ogólnoświatowe, krajowe, przedsiębiorstw). Jej zaś podstawowymi podmiotami są gospodarstwa domowe i przedsiębiorstw. Składa się ona z określonych elementów wzajemnie od siebie zależnych (np. gałęzi przemysłu, rolnictwa, łączności…). Charakteryzuje się jednocześnie sprzężeniami zwrotnymi związków i zależności między elementami ją tworzącymi. Jako taka jest ona zbiorem elementów powiązanych ze sobą łańcuchem oddziaływań przyczynowo-skutkowych.
Z kolei gospodarka narodowa rozpatrywana – w drugim rozumieniu – jako całokształt zasobów i działalności prowadzonej w sferze produkcji, podziału, obiegu i konsumpcji w danym kraju, widziana jest przede wszystkim jak podstawa służąca zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa.
Uogólniając oba podejścia określające istotę gospodarki narodowa do jej struktury, a więc do jej obrazu odzwierciedlającego istniejący w rzeczywistości stan i tendencje zmian podziału pracy w społeczeństwie, opisać go można poprzez charakterystykę jej makrostruktur gospodarczych (nazywane także subelementami) które tworzą strukturę podmiotową ; własnościową; prawno-organizacyjną, funkcjonalno-instytucjonalną; strukturę produkcyjną (rzeczową) ; zatrudnienia i kwalifikacji oraz stosowanych technologii.
Ze względu na strukturę podmiotową gospodarki narodową, jako całość składa się ona z wielu milionów podmiotów gospodarczych którymi są gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa . Oprócz nich samodzielnym podmiotem gospodarczym jest państwo. Gospodarstwo domowe to wyodrębnionymi i samodzielnymi ekonomicznie podmiotami gospodarki narodowej, którymi są dobrowolne związki ludzi (najczęściej rodziny) wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu wydawania zarobionych pieniędzy i działających głównie w sferze spożycia, a tylko w ograniczonym zakresie (rolnicy i rzemieślnicy) w sferze produkcji. Dysponują one określonymi możliwościami i spełniają pewne funkcje w gospodarce narodowej i w społeczeństwie. Same one decydują o sposobie wykorzystania swoich zasobów pracy (siły roboczej)oraz o tym jak, co i ile konsumować. Przypisuje się im pełnienie funkcji ekonomicznych, społecznych i reprodukcyjnych.
Z kolei przedsiębiorstwa to podmioty gospodarcze prowadzące na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści. Są one wyodrębnionymi jednostkami pod względem ekonomicznym, techniczno-organizacyjnym i prawno-organizacyjnym, prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową. W zależności od ich charakteru i rodzaju wytwarzanej produkcji, wykorzystują czynniki produkcji dostarczone przez gospodarstwa domowe do wytworzenia dóbr i usług. Płacą one im za wykorzystanie czynników produkcji oraz sprzedają im wytworzone dobra i usługi. Każde z nich spełnia pewne funkcje w gospodarce narodowej oraz w społeczeństwie danego kraju, spośród których na plan pierwszy wysuwają się funkcje: organizatora produkcji oraz organizatora stosunków międzyludzkich. W rzeczywistości gospodarczej spotykamy się z dużą ilością przedsiębiorstw, różniących się od siebie formą i rodzajem. Ich wyróżnienia najlepiej dokonać w oparciu o kryteria : form własności, organizacyjne, rozmiaru (wielkości), pozycji rynkowej oraz rodzaju prowadzonej działalności.
Ze względu na wielkość wyróżnia się: przedsiębiorstwa małe, średnie i duże. Natomiast ze względu na kryterium pozycji rynkowej przedsiębiorstwa dzielimy na przedsiębiorstwa: doskonale konkurencyjne, o ograniczonej konkurencyjności, monopole naturalne i sztuczne, oligopole i monopsony.
Czytaj Więcej… »
Kategoria: Gospodarka Narodowa
.:: Struktura Gospodarki ::.
Zyskującym coraz bardziej na znaczeniu, ze względu na wykorzystanie przy prowadzeniu rachunków narodowych, jest podział funkcjonalny gospodarki narodowej, który można nazwać również podziałem organizacyjno-instytucjonalnym. Jego zastosowanie jest wynikiem odwołania się do kryterium celów ekonomicznych oraz wiodących cech zachowań podmiotów gospodarczych. Konsekwencją tego podejścia jest podział gospodarki narodowej na sześć następujących sektorów:
1) Sektor przedsiębiorstw niefinansowych który tworzą podmioty gospodarcze wytwarzające towary (dobra i usługi) rynkowe oraz prowadzące księgi rachunkowe. Są nimi:
osoby prawne (niezależnie od liczby pracujących) w tym przede wszystkim przedsiębiorstwa państwowe, komunalne, spółki akcyjne i spółki z o.o., spółdzielnie oraz przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej przedsiębiorczości;
samodzielne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (niezależnie od liczby pracujących) w tym jednostki państwowe, spółki jawne i komandytowe prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek;
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą z liczbą pracujących powyżej 5 osób (z wyłączeniem indywidualnych gospodarstw rolnych) zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych.
1) Sektor instytucji finansowych i ubezpieczeniowych który tworzą podmioty gospodarcze zajmujące się pośrednictwem finansowym oraz pomocniczą działalnością finansową. Są nimi:
bank centralny (w Polsce – Narodowy Bank Polski)
banki państwowe (jak: Powszechna Kasą Oszczędności, Bank Gospodarstwa Krajowego)
bank państwowo-spółdzielczy (Bank Gospodarki Żywnościowej)
banki spółdzielcze
banki spółki akcyjne (Bank Handlowy S.A.,…)
kantory wymiany walut
biura maklerskie
instytucje ubezpieczeniowe.
1) Sektor instytucji rządowych i samorządowych – który tworzą podmioty gospodarki narodowej:
działające na zasadach określonych w prawie budżetowym, jak:
jednostki budżetowe,
zakłady budżetowe,
gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (z wyjątkiem zaliczonych do sektora przedsiębiorstw niefinansowych),
działające na zasadach określonych odrębnymi ustawami – zwłaszcza zaś w odniesieniu do systemu finansowego oraz funkcjonujące w oparciu o dotacje) jak np. szkoły wyższe)
1) Sektor gospodarstw domowych – który tworzą osoby fizyczne pracujące na własny rachunek w:
indywidualnych gospodarstwach rolnych,
innych (poza gospodarstwami rolnymi) gospodarstwach z liczbą zatrudnionych do 5 osób i prowadzących uproszczoną ewidencję księgową, oraz
osoby fizyczne uzyskujące dochód z pracy najemnej i niezarobkowych źródeł (np. emeryci i renciści).
1) Sektor instytucji niekomercyjnych – który tworzą:
organizacje: społeczne, polityczne, partie polityczne, organizacje związków zawodowych, stowarzyszenia, fundacje, jednostki organizacji wyznaniowych,
jednostki umowne, których działalność polega na rozdysponowaniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wydzielonego z przedsiębiorstw niefinansowych, instytucji finansowych i ubezpieczeniowych oraz instytucji rządowych i samorządowych.
1) Sfera zagranicy – którą tworzą podmioty gospodarcze będące własnością nierezydentów i których działalność nie pozwala na zestawienie pełnego rachunku lecz jedynie wyodrębnionych transakcji.
Struktura produkcyjna (rzeczowa) gospodarki
Struktura produkcyjna (nazywana także rzeczową) gospodarki narodowej dotyczy tylko jej struktur produkcyjnych. Jest ona więc ujęciem węższym aniżeli podział według struktury podmiotowej, własnościowej, prawno-organizacyjnej i funkcjonalno-instytucjonalnej.
Podział gospodarki narodowej ze względu na strukturę produkcyjną pozwala wyróżnić: działy, gałęzie i branże gospodarki narodowej oraz asortymenty towarów i usług.
Dział gospodarki narodowej tworzy grupa przedsiębiorstw lub innych jednostek wykonujących zbliżone do siebie funkcje wynikające ze społecznego podziału pracy. Są nimi np. przemysł, rolnictwo, budownictwo, transport, łączność, handel i inne.
Działy gospodarki narodowej dzielą się na gałęzie, które obejmują przedsiębiorstwa lub inne jednostki zbliżone do siebie procesem produkcyjnym oraz przeznaczeniem produkcji. Przykładem tego podziału jest np. wyodrębnienie w przemyśle takich gałęzi jak: wydobywcze i przetwórcze, a w rolnictwie produkcji roślinnej i hodowli zwierząt.
Z kolei gałęzie produkcji, jeśli stosować kryterium dalszej specjalizacji, dzielą się na grupy zwane branżami. Branżami są np. w przemyśle: przemysł węglowy, przemysł naftowy, przemysł elektrotechniczny, samochodowy i inne, a w rolnictwie: ogrodnictwo, sądownictwo, mleczarstwo itp.
W praktyce obok tych elementów struktury wynikających z podziału według kryterium produkcyjnego spotykamy się z wyróżnieniem w obszarze gospodarki narodowej kompleksu gospodarczego (jak np. kompleks gospodarki żywnościowej czy też kompleks paliwowo energetyczny). Jest on subelementem gospodarki strukturalnie znacznie większy od działu gospodarki narodowej. Skupia on w sobie jeden z działów gospodarki narodowej oraz gałęzie i branże z innych działów lub też jest zespoleniem kilku gałęzi gospodarki narodowej.
Niekiedy również wyróżnia się – stosując kryterium produkcyjne – sektory gospodarki narodowej. Pod tym pojęciem rozumie się podział produkcyjnej części gospodarki narodowej ze względu na charakter poszczególnych działów gospodarki narodowej. Najczęściej wyróżnia się trzy sektory:
sektor I – do którego zalicza się produkcję pierwotną a więc taką która polega na pozyskiwaniu dóbr materialnych z otaczającej człowieka przyrody – obejmującą rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo oraz przemysł wydobywczy (który niekiedy ujmuje się w sektorze II);
sektor II – obejmujący przemysły przetwórcze (łącznie z budownictwem);
sektor III – do którego należą wszelkiego rodzaju usługi.
Struktura zatrudnienia i kwalifikacji
Często spotykanym podziałem gospodarki narodowej jest jej podział ze względu na strukturę zatrudnienia i kwalifikacji. Jest on wynikiem faktu obejmowania przez gospodarkę narodową szerokiego zakresu działalności ekonomicznej ludzi. Z tego punktu widzenia wyróżnia się sektorową, działową oraz gałęziowo-branżową strukturę zatrudnienia, kwalifikacji i zawodów.
Struktura stosowanych technologii
W związku z faktem, iż decydujący wpływ na dynamikę i efektywność wzrostu gospodarczego w danej gospodarce ma poziom i struktura stosowanej techniki, technologii i organizacji, często przy opisie gospodarki narodowej odwołuje się do rozróżnienia jej struktury z punktu widzenia tych kryteriów. Wyróżnia się wówczas struktury zacofane (opóźnione w rozwoju) i nowoczesne.
Kategoria: Gospodarka Narodowa