BOOKS

.:: Struktura Własnościowa Gospodarki ::.

Odwołując się do kryterium własnościowego wyróżnia się w gospodarce narodowej dwa sektory sektor własności prywatnej i sektor własności publicznej. Sektor własności prywatnej tworzy własność prywatna krajowa i zagraniczna oraz własność mieszana.
Krajową własność prywatną, która jest zasadniczą częścią własności prywatnej, stanowi własność osób fizycznych (indywidualne gospodarstwa rolne, zakłady osób fizycznych), własność spółdzielczą, własność spółek prywatnych, własność fundacji, jednostek samorządu gospodarczego i związkowego oraz jednostek organizacji wyznaniowych.
Prywatną własność zagraniczną stanowi zaś własność przedstawicielstw firm zagranicznych, przedsiębiorstw zagranicznych drobnej wytwórczości oraz spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Prywatną własnością mieszaną jest własność spółek z przewagą własności (kapitału) prywatnego.
Natomiast sektor własności publicznej stanowi własność państwowa, komunalna i mieszana.
W obszarze własności państwowej wyróżnić trzeba własność Skarbu Państwa oraz własność państwowych osób prawnych. Własność Skarbu państwa tworzy własność organów władzy, fundusze Skarbu Państwa oraz spółki Skarbu Państwa. Z kolei własność państwowych osób prawnych tworzy własność przedsiębiorstw państwowych, fundusze państwowe oraz spółki państwowych osób prawnych.
Własność komunalna to własność jednostek samorządu terytorialnego – w tym przedsiębiorstw komunalnych, funduszy komunalnych oraz spółek komunalnych.
Z kolei własność publiczna mieszana to własność spółek z przewagą własności (kapitału) publicznego.

Struktura prawno-organizacyjna gospodarki narodowej
Z kryterium własnościowym ściśle związane jest kryterium prawno-organizacyjne. Pozwala ona na wyróżnienie prawno-organizacyjnej struktury gospodarki narodowej (schemat 4.1.). Ograniczając strukturę gospodarki narodowej do podstawowych podmiotów gospodarki narodowej to jest do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, z punktu widzenia kryterium własnościowego i prawno-organizacyjnego wyróżnić można przedsiębiorstwa prywatne i przedsiębiorstwa publiczne.

Przedsiębiorstwa prywatne
Pochodną własności prywatnej – przy ograniczeniu się do podstawowego podmiotu gospodarki jakim jest przedsiębiorstwo – wyróżnić trzeba przedsiębiorstwa prywatne. Są to przedsiębiorstwa należące do prywatnego właściciela. Ich działalność prowadzona jest w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Zakres i rolę tych przedsiębiorstw poszerzają procesy prywatyzacji . Mogą one występować w kilku formach. Najczęściej dokonywanym ich podziałem jest podział na: przedsiębiorstwa osób fizycznych (tzw. przedsiębiorstwa jednoosobowe), spółki i spółdzielnie.

Przedsiębiorstwa jednoosobowe
Przedsiębiorstwo jednoosobowe (nazywane także niekiedy spółką jednoosobową) jest taką organizacją gospodarczą, która posiada jednego właściciela – którą jest osoba fizyczna. Jest ona najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej. Jest więc ono podmiotem gospodarczym realizujący przedsięwzięcia gospodarcze przez jedną osobę, będącą jednocześnie właścicielem. Działalność ta w warunkach gospodarki rynkowej, po spełnieniu prostych czynności organizacyjnych i prawnych rozwijana jest do skali pożądanej. Pojedynczy właściciel jest jednocześnie producentem dóbr lub usług, kontrolerem tej produkcji oraz jej sprzedawcą. W granicach prawa i konkurencji jest pełnoprawnym podmiotem decyzyjnym. Wszelkie jej zyski traktowane są jako dochód wymagający opodatkowania.
Przedsiębiorstwo jednoosobowe dla rozpoczęcia swego funkcjonowania nie wymaga dużego kapitału, skomplikowanego procesu rejestracyjnego i w większości przypadków uzyskania koncesji. Rozpoczyna ona działalność po: zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, uzyskaniu numeru statystycznego REGON, zgłoszeniu obowiązku podatkowego w urzędzie skarbowym; rejestracji w oddziale ZUS i założeniu konta bankowego. Właściciel jest jednocześnie pracownikiem. Może swobodnie dysponować majątkiem firmy i całym zyskiem. Płaci podatek tylko od osobistego dochodu (wynagrodzenia). Za zobowiązania firmy odpowiada on całym swoim majątkiem – tak firmy jak i osobistym.
Do tej grupy przedsiębiorstw zalicza się również indywidualne gospodarstwo rolne, łączące w sobie funkcję przedsiębiorstwa i funkcję gospodarstwa domowego.
Przedsiębiorstwo własności indywidualnej w swej realnej działalności napotyka na szereg ograniczeń. Wynikają one z samej istoty własności indywidualnej. Są nimi: źródła finansowania właściciela (tj. oszczędności i pożyczki) pozwalające rozwijać produkcję tylko do pewnych rozmiarów, formy i skali; osobiste prowadzenie przedsiębiorstwa, co nie pozwala korzystać z rady i wsparcia innych współwłaścicieli – gdyż ich nie ma; oraz – wyłączne i całościowe obciążenie właściciela wszelkimi zagrożeniami i niepowodzeniami funkcjonowania firmy. Właściciel przejmujący wszystkie zyski ponosi jednocześnie pełne ryzyko z tytułu swojej działalności – jeśli nie może wywiązać się z finansowych zobowiązań wobec wierzycieli i ogłasza bankructwo, to aktywa firmy mogą być sprzedane przez sąd w celu spłacenia długów – a jeśli one nie wystarczają na pokrycie wszystkich długów to sprzedaży może podlegać także majątek osobisty właściciela.

Przedsiębiorstwa publiczne
Pochodną własności publicznej są przedsiębiorstwa publiczne. Mogą one występować w kilku formach. Najczęściej spotykaną są przedsiębiorstwa państwowe i przedsiębiorstwa komunalne.

Przedsiębiorstwa państwowe
Przedsiębiorstwami państwowymi są samodzielne, samorządne i samo finansujące się jednostki prowadzące działalność gospodarczą powołaną w celu zaspokojenia potrzeb społecznych i osiągania efektów ekonomicznych. Występują one w ograniczonej formie również w gospodarce rynkowej. Ma to miejsce we wszystkich światowych gospodarkach. Udział tych przedsiębiorstw w gospodarce narodowej maleje w miarę ich prywatyzacji.

Przedsiębiorstwa komunalne
Przedsiębiorstwo komunalne, to organizacje gospodarcze użyteczności publicznej. Powołuje się do życia w celu zaspokojenia potrzeb ludności zamieszkałej na określonym terenie (np. gminy miejskiej lub wiejskiej), prowadzące działalność przede wszystkim w zakresie: komunikacji, dostaw ciepła i gazu, wywozu śmieci, zarządzania mieszkaniami komunalnymi, usługami kulturalnymi). Działają one zwykle w warunkach mniejszej samodzielności. Wykonywanie określonych zadań zleca jej organ założycielski, który finansuje je (dotuje) z budżetu państwa lub gminy.

Przedsiębiorstwa mieszane
Pochodną własności mieszanej (prywatno-publicznej bez względu na charakter przewagi konkretnego rodzaju własności) są przedsiębiorstwa mieszane. Są to z reguły spółki z przewagą bądź to kapitału (mienia) prywatnego bądź publicznego.
Specyficzną formą przedsiębiorstw mieszanych w pewnych sytuacjach (gdy są związane z procesami prywatyzacji) mogą być spółki akcjonariatu pracowniczego. W tego typu przedsiębiorstwach część ich jest własnością publiczną, a część własnością prywatną to jest własnością zatrudnionych w nich pracowników, którzy przejęli akcje przedsiębiorstw w których byli zatrudnieni na dogodnych i korzystnych warunkach. Ta forma przedsiębiorstw jest popierana przez rządy wielu krajów jako forma rozwoju tzw. “kapitalizmu ludowego”.https://www.facebook.com/v2.0/plugins/like.php?action=&app_id=&channel=https%3A%2F%2Fstaticxx.facebook.com%2Fx%2Fconnect%2Fxd_arbiter%2F%3Fversion%3D46%23cb%3Df1d6ebccb92430c%26domain%3Dwww.ekonom.xmc.pl%26is_canvas%3Dfalse%26origin%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.ekonom.xmc.pl%252Ff2677442ad5c934%26relation%3Dparent.parent&container_width=0&href=http%3A%2F%2Fwww.ekonom.xmc.pl%2Fgospodarka-narodowa%2Fstruktura-wlasnosciowa-gospodarki%2F&layout=button_count&locale=en_US&sdk=joey&send=false&show_faces=false