.:: Globalne Stosunki Ekonomiczne ::.
Ważną dziedziną ekonomii lokalizowaną w obszarze makroekonomii jest ekonomia międzynarodowa – określana najczęściej mianem międzynarodowych stosunków ekonomicznych lub międzynarodowych stosunków gospodarczych. Jako dyscyplina naukowa zmierza ona do poznania zasad i mechanizmów funkcjonowania współczesnej gospodarki światowej. Należy ona do najbardziej rozwijanych dziedzin teorii ekonomii w jej szerokim rozumieniu. Jest to w dużej mierze wynikiem jej związków z dokonującymi się przemianami w strukturze współczesnej gospodarki światowej.
Przemiany z którymi mamy do czynienia we współczesnym świecie a zwłaszcza procesy globalizacji i regionalizacji życia gospodarczego zmuszają do nowego spojrzenia na nie. Tradycyjne postrzeganie faktów i zdarzeń we współczesnej gospodarce światowej nie pozwala wzbogacić analizy ekonomicznej tych problemów nowymi aspektami i konkluzjami.
Nauka o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych obejmuje problematykę teorii jak i polityki. Rozpatrywane przez nią zjawiska dokonywane są zarówno z punktu widzenia świata jako całości, jak i z punktu widzenia określonego kraju, czy grupy krajów.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze opierają się w punkcie wyjścia na takich samych podstawach metodologicznych, jak pozostałe dziedziny ekonomii. Motywy i sposób zachowania się ludzi i przedsiębiorstw są takie same w sferze aktywności krajowej jak o aktywności międzynarodowej. Obok jednak tej jednorodności podstawy wyjściowej, wielu ekonomistów dostrzega także pewne odrębności metodologiczne. Stanowią je własne narzędzia analizy oraz specyficzne idee i założenia (jak np. koncepcja korzyści komparatywnych, kwestie zadłużenia zagranicznego czy rynku dewizowego). Za główną przyczynę prób traktowania międzynarodowych stosunków ekonomicznych jako odrębnej dyscypliny w naukach ekonomicznych jest fakt istnienia niezależnych, suwerennych państw poprzedzonych granicami politycznymi.
Selektywność wykładu niniejszego podręcznika powoduje, iż rozważania w nim zawarte zostały ograniczone do przedstawienia: istoty międzynarodowych stosunków ekonomicznych, systemu gospodarki światowej, problemów wpływu handlu zagranicznego na wzrost gospodarczy oraz międzynarodowego systemu walutowego i finansów międzynarodowych. Niemniej jednak i ten zakres problemów pozwala: poszerzyć horyzonty myślowe studiującego ekonomię poza pojęcia problemów gospodarstwa domowego, przedsiębiorstwa i gospodarki narodowej; precyzyjniej zrozumieć zachodzące w skali świata procesy; uświadomić, że część narodowych problemów gospodarczych może być z powodzeniem rozwiązane w ramach międzynarodowej współpracy gospodarczej. Wszystkie one ujawniają obok wymiaru naukowego także wymiar praktyczny.
Międzynarodowe stosunki ekonomiczne mają wymiar nauki i praktyki.
Nauka obejmuje teorię i politykę. Teoria zajmuje się badaniem praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej. Rozpatruje ona zjawiska z punktu widzenia:
świata jako całości i wówczas dotyczy międzynarodowych stosunków gospodarczych widzianych jako przepływy towarów i usług, technologii i pieniądza między różnymi krajami lub grupami krajów;
określonego kraju czy grupy krajów i wówczas dotyczy zagranicznych stosunków gospodarczych danego kraju widzianych jako powiązania gospodarcze określonego kraju lub ugrupowania krajów z zagranicą.
Wyszczególnione płaszczyzny realizacji międzynarodowych operacji gospodarczych pozwalają na rozróżnienie dwóch pojęć ” międzynarodowych stosunków gospodarczych” i “zagranicznych stosunków gospodarczych”.
Polityka natomiast określa metody i środki osiągania przez państwo postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania celów różnych krajów w drodze współpracy gospodarczej z zagranicą (głównie przez zawieranie międzynarodowych porozumień gospodarczych), jak też tworzenie wspólnych, międzynarodowych instytucji i organizacji gospodarczych.
Istota międzynarodowych stosunków ekonomicznych
Międzynarodowe stosunki ekonomiczne (nazywane także międzynarodowymi stosunkami gospodarczymi) to część ogólnych stosunków ekonomicznych nawiązywanych na forum międzynarodowej działalności gospodarczej.
Obejmują one:
międzynarodowy podział pracy;
międzynarodową wymianę gospodarczą (międzynarodowy obrót gospodarczy);
międzynarodową wymianę towarów;
międzynarodową wymianę usług;
międzynarodowe obroty (transfery) kapitałowe;
międzynarodowe przepływy technologii;
międzynarodowe przepływy ludności (siły roboczej).
międzynarodowe stosunki finansowe;
Zakres międzynarodowych stosunków ekonomicznych jest więc bardzo szeroki. Oddziaływują one na wszystkie sfery działalności gospodarczej. Wpływają na tempo i kierunki rozwoju gospodarczego. Decydują o pozycji ekonomicznej i politycznej poszczególnych krajów w świecie.
Międzynarodowy podział pracy
Międzynarodowy podział pracy jest zjawiskiem historycznym i stanowi szczególną formę społecznego podziału pracy, dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów państwowych. Jest on wynikiem pojawienia się trwałych nadwyżek produkcyjnych w jednych krajach i możliwości ich zbytu w innych krajach oraz możliwości przemieszczania wzrastającej ilości towarów na znaczne odległości. Warunkiem jego zaistnienia są więc nie tylko nadwyżki produkcyjne ale również rozwój odpowiedniej infrastruktury organizacyjno-ekonomicznej i technicznej, zapewniającej łatwość, trwałość, bezpieczeństwo oraz dużą intensywność i regularność powiązań z innymi krajami. Głównej zaś jego siły napędowej należy upatrywać w rozwoju techniki, coraz szerszym stosowaniu jej dorobku w praktycznym działaniu oraz w doskonaleniu narzędzi pracy i metod ich wykorzystania.
Międzynarodowy podział pracy bywa rozpatrywany w kategoriach statycznych lub też w kategoriach dynamicznych. W statycznym ujęciu zakłada on przyjęcie osiągniętej już struktury towarowej i geograficznej za daną i niezmienną. Natomiast w ujęciu dynamicznym, zakłada on konieczność nieustannych zmian w strukturze produkcji i handlu, w oparciu z jednej strony o możliwości rozwojowe danej gospodarki, z drugiej zaś o potrzebę jej adaptacji do zmieniających się technik wytwarzania, dostępu do bogactw naturalnych, zmian wielkości oraz struktury popytu i podaży itp.
Kształtowanie międzynarodowego podziału pracy uzależnione jest od szeregu czynników. Najogólniej podzielić je można na wewnętrzne i zewnętrzne. Wewnętrzne wiążą się specyficznymi własnościami gospodarki konkretnych krajów, takimi jak warunki naturalne (położenie geograficzne, klimat, zasoby naturalne, warunki glebowe oraz czynniki demograficzne), osiągnięty poziom rozwoju, struktura gospodarki, postęp techniczny, czynniki systemowe i pozaekonomiczne. Z kolei czynniki zewnętrzne wiążą się z efektami rozwoju i przekształceń strukturalnych gospodarki światowej. Uzewnętrzniają się one jako wzajemne oddziaływania krajów o różnym poziomie rozwoju, odmiennym potencjale ekonomicznym i demograficznym, różnych systemach społeczno-ekonomicznych, odmiennej kulturze czy też tradycjach powodujące powstawanie impulsów do przekształcania się struktur gospodarczych i społecznych, zmiany hierarchii celów, rozwiązań organizacyjnych i technicznych, przejmowania wzorców postępowania.
Kategoria: Ekonomia Międzynarodowa